Je gelooft het nooit, maar ik ken een wijnmaakster die al jaren wijnmaakt, en geen hydrometer heeft !!!
Dat mag verbazingwekkend lijken maar er is nog iets veel verbazingwekkender......
Ik ken wijnmakers die al jaren wijn maken maar nog nooit de schalen van hun hydrometer goed hebben bekeken..........
En ik beken. Ik hoor daar ook bij.
Hier is het verhaal.
We beginnen bij het begin.
Zoals jullie weten experimenteer ik graag. En nou was ik net bezig met een experiment waar ik de hydrometer en refractometer bij gebruikte toen mij opeens iets opviel.
Het experiment is heel eenvoudig, en ik raad jullie aan het zelf eens te proberen.
Ik begon met 100 gram suiker in een maatbeker te doen en vulde aan tot 1 liter water. Daarna heb ik de suiker opgelost met de mixer.
De hydrometer gaf een SG van 1040 aan. Dit heb ik gecontroleerd met de refractometer en die gaf ook 1040 aan. Dat klopte dus.
De volgende stap was 150 gram suiker in de maatbeker te doen, weer aanvullen tot 1 liter, en goed mixen tot alles was opgelost.
De hydrometer gaf toen een waarde van 1060 aan en de refractometer ook. Alles klopte dus. Dan nog een laatste test.
Ik nam 200 gram suiker. deed dat in de maatbeker en viulde weer aan tot 1 liter. Weer goed mixen.
Nu gaf de hydrometer een SG van 1080 aan en de refractometer ook.
Met andere woorden: de hydrometer en de refractometer gaven dezelfde waardes aan, waardoor ik er van uit kon gaan dat ze betrouwbaar werkten.
Maar toen........
Mijn hydrometer heeft nog 2 extra schaalverdelingen. En er viel mij iets op bij de schaalverdeling die het suikergehalte aangaf. Die zat er gigantisch naast !!!!
Je kunt op de afbeelding klikken om haar te vergroten.
Bij een SG van 1040 gaf de schaal aan dat er 110 gram suiker aanwezig was. Ik weet zeker dat ik 100 gram had afgemeten. Dat is dus 10 gram ofwel 10% te veel !!!!
Bij SG 1060 gaf mijn hydrometer aan dat er bijna 165 gram suiker in de most aanwezig was. Mijn weegschaal gaf toch echt 150 gram aan. Dat is 15 gram te veel of weer 10% te veel !!!!
Als laatste gaf de hydrometer bij SG 1080 een suikergehalte van 220 gram aan. En ik had toch echt 200 gram afgemeten !!! Weer 20 gram ofwel 10% te veel.
Met andere woorden de suikerschaal van mijn hydrometer klopt niet. Hij geeft overal 10% te veel aan. Als ik dus wijn maakte en daarbij uitging van de suikerschaal van mijn hydrometer, dan zat ik er elke keer 10% naast. Ik zou dus veel minder alcohol in mijn wijn krijgen als waar ik verwachtte.
Zonder al te veel het technische vlak op te gaan wil ik even meldden dat het verschil eigenlijk nog groter als 10% is. Een most met een bepaald SG bestat immers niet alleen uit suiker. Er zit ook zuur in opgelost, tannine's, smaakstoffen, kleurstoffen etc. etc. etc. Met andere woorden je afwijking zal nog groter als de 10% worden.
Nu zullen de meeste wijnmakers uitgaan van de SG schaal die uiteraard wel klopte. Maar je zult maar blindelings uitgaan van de suikerschaal. Dan heb je elke keer te weinig suiker toegevoegd bij het bereiden van je most. En dat terwijl je ervan mag uitgaan dat je hydrometer een precisie instrument is, en de fabrikant weet waar hij over praat.
Wat zegt de fabrikant.
Voordat ik besloot dit op mijn web-log te zetten besloot ik de fabrikant een kans te geven zijn fout te corrigeren of op zijn minst uit te leggen.
Ik noteerde precies het model van de hydrometer, en het jaartal 1983 dat op de schaal stond aangegeven. Er kon dus geen misverstand ontstaan betreffende over welke meter het zou gaan. Deze gegevens met de foto van de schaal die hierbovenstaat mailde ik aan de technische service dienst van de fabrikant. Ik kreeg een mail terug van de Laboratory manager.
In eerste instantie meldde hij dat hij er over moest nadenken en er snel op zou terugkomen.
Dat deed hij. Maar in zijn mail probeerde hij uit te leggen dat een SG schaal nooit 100% betrouwbaar kon zijn. Ik meldde hem dat hij daar gelijk in had maar dat ik niet in de SG schaal geinterreseerd was. Het ging om de suikerschaal. Toen begreep hij het, en ging naar de suikerschaal kijken. Een week later kreeg ik het volgende antwoord:
I have had a search to see how the scale was derived but it is historical and its origins have been lost in the midst of time.
Vrij vertaald:
Ik heb gezocht hoe de schaal was opgesteld, maar hij is historisch en de oorsprong is in de loop der tijd verloren gegaan.
Met andere woorden. Het bedrijf produceert een hydrometer, en die heeft een schaal erop gedrukt waarvan ze niet het minste idee hebben hoe de schaalverdeling ooit tot stand is gekomen !!!!
En als ze niet weten hoe die schaal tot stand is gekomen, hoe weten ze dan dat hij klopt ???
Natuurlijk nam ik daar geen genoegen mee en mailde terug dat historische gegevens best in de loop der tijd mogen bijgesteld worden. We geloven immers ook niet meer dat de aarde plat is. Daarnaast gaf ik het argument dat een zichzelf respecterende fabrikant van precisie apparatuur best nauwkeurig te werk mocht gaan. Ik kon ook niet geloven dat niemand sinds 1983 daar ooit op gereageerd had.......
Als antwoord daarop kreeg ik terug:
As these scales are readily available I see little value to be gained from investigating the history behind our approximate scales.
This is the reason why as a small family firm I can not spend hours of my time locating historical information for you.
Vrij vertaald:
Er zijn genoeg conversie programma's en schalen beschikbaar waardoor er geen waarde gehecht kan worden aan het onderzoek over hun schalen die benaderde waarden aangeven.
Dat is de reden dat een klein familiebedrijf de tijd niet kan vrijmaken om de historische informatie te achterhalen.
Verder verwees de manager naar Vinocalc. Vinocalc is een calculatie programma speciaal voor het maken van wijn, dat ik toevalligerwijs wel eens gebruikt had in het verleden. Hij zei dat ik daarin het SG maar eens moest invoeren om te zien wat voor suikergehalte er zou uitkomen.
Natuurlijk deed ik dat en ik heb het resultaat hier als screendump bijgevoegd. Je ziet dat bij een SG van 1040 Vinocalc aangeeft dat er 103.88 gram suiker in de most zit. Ook een afwijking (meer als 4%) maar veel minder als de 10% die de meter aangeeft.
Toen ik hem meldde dat Vinocalc dichter bij mijn metingen uitkwam als dat zijn schaal aangeeft antwoordde hij:
I chose the Vinocalc completely at random (I have no reason to believe it is 'correct') but it shows readings which are easily within 10% of those on our scale. The fact that our scale says in capital writing approximate, means it is approximate
Vrij vertaald:
I koos Vinocalc willekeurig (ik heb geen reden om aan te nemen dat het 'correct' werkt) maar het geeft een waarde aan die binnen 10% van de waarden op onze schaal valt. Aangezien op onze schaal met grote letters BIJ BENADERING staat, betekend het ook dat de getallen bij benadering zijn.
Dus eerst stuurt de manager mij naar Vinocalc om zijn ideetjes te staven, maar wanneer dat niet goed voor hem uitkomt zegt hij dat hij 'geen reden heeft om aan te nemen dat Vinocalc correct werkt'. Op die manier heeft hij zichzelf volkomen belachelijk gemaakt.
We moeten er allemaal niet te zwaar aan tillen. De meeste wijnmakers gebruiken deze schaal toch niet. En ik neem de vrijheid om de naam van de fabrikant niet te publiceren. Ik blijf het echter vreemd vinden dat een fabrikant die een SG schaal vrij nauwkeurig kan opstellen (nogmaals: er was niets aan te merken op de SG schaal), op dezelfde meter een suikerschaal kan afdrukken die meer dan 10% afwijkt. Te meer daar je dit heel eenvoudig kunt testen en corrigeren, zoals het eerste deel van mijn verhaal bewees.
Case closed.
Links in dit artikel:
- Vinocalc
Luc Volders
Copyright 2010
Geen deel van deze publicatie mag worden overgenomen
in welke vorm dan ook (web-pagina's, forums of gedrukte tekst)
zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de
auteur.
Believe it or not, I do know a female wninemaker that has made wines for years and does not own a hydrometer !!!!
This may sound amazing but there are things even more amazing !!!
I know winemakers that have made wine for years and never looked closely at the scales of their hydrometers......
And I confess. I can be included in that category.
Now many of you do not use the SGF tables out of books, but just use the hydrometer and trust on it. You look at the scale and derive from that how much sugar to add to your juice. Well be carefull.
Here is the story.
Let us start at the beginning.
As you will all know by now i like to experiment. And I just started an experiment in which I used the hydrometer and refractometer together and something drew my attention.
The experiment itrself is simple, and I urge you to reproduce it yourself.
I started by weighing 100 gram sugar in a beaker and added water till the 1 liter mark. Next I dissolved the sugar using a mixer.
Now the hydrometer gave an SG of 1.040. I checked it with my refractometer which also gave an SG of 1.040. So that was allright.
Next I took 150 gram sugar and again added water to the 1 liter mark. The mixer again made sure the sugar dissolved nicely.
The hydrometer hit the 1.060 mark and so did the refractometer. Both gave the same result. So everything was in order. A final test remained.
This time 200 gram sugar and water added to a liter. Again the mixer stirred the solution until the sugar was totally dissolved.
Now the hydrometer pointed at an SG of 1.080 and the refactomter gave the same SG.
So these 3 test showed the same figures for the hydrometer and refractometer. So I could be assured they worked well.
And then........
My hydrometer has 2 more scales. And I noticed something wrong at one of the scales: the Approximate Sugar scale. It was really off !!!
You can click on the image to enlarge it.
At an SG of 1.040 the hydrometer sugar-scale indicated that there would be 110 gram sugar. I knew for sure that I measured 100 gram. So the sugar scale indicated 10 gram being 10% to much.
At an SG of 1.060 the Sugar scale indicated 165 gram sugar. I measured 150 gram. Again the sugar-scale pointed 15 gram or 10% too much.
And at an SG of 1.080 the hydrometer pointed at 220 gram sugar whilst I measured 200 gram. Again the hydrometer sugar scale pointed 20 gram or 10% to high.
This means that the sugar scale of my hydrometer is out of line. It indicates overall 10% to much. So when I was making wine using only the sugar scale I would be 10% off each time. So being specific: I would get less alcohol in my wine as I expected.
Without getting to technical I would like to point out that the difference is even more as 10%. A must with a certain SG is not just sugar like my solution was. I contains acid, tannin, flavor components, colour components etc. etc.etc. So the deviation would even be more as 10%.
Now most winemakers will not use the Sugar scale. They will use the SG scale which was up to standards. But imagine being a winemaker that would NOT use the SG scale, and would use the sugar scale in good faith. Then you would have added not enough sugar at the preparation of your must. And that while you migh expect your hydrometer to be a precision instrument.
The manufacturer's answer.
Before I decided to put this story on my web-log I decided to give the manufacturer a chance to correct this fault, or at least explain it.
I wrote down the exact model and the date (1983) that was listed on the scale. So there could be no misunderstanding about which meter this was about. I mailed the technical staff of the manufacturer these details together with the above seen photograph of the scale. I received an answer from the Laboratory Manager.
At first he notified me that he needed to think about this and would get back to me as soon as possible.
Indeed he did. In his mail he tried to explain that an SG scale could never be 100% reliable. I mailed back that he was right. However I was not interested in the SG scale as this was accurate. I was interested in the Sugar Scale. He understood and promised to look after the sugar scale.
It took him about a week to come up with this answer:
I have had a search to see how the scale was derived but it is historical and its origins have been lost in the midst of time.
Now this means I have bought a hydrometer with a scale printed on it from a company that hasn't the faintest clue where that scale came from !!!!
And if they do not know where that scale originated from, how can they be sure it is accurate ???? This is really hilareous.
So I could not take this for real. I mailed them that historical data could be proven wrong in due time. We also do not believe anymore that the world is flat, or that the sun circles the earth. I argumented that a self-respecting manufacturer of precision instruments really should try to give some accurate information. I neither could believe that nobody had reacted on this since their scale had been published in 1983....
So the answer I got was this:
As these scales are readily available I see little value to be gained from investigating the history behind our approximate scales.
This is the reason why as a small family firm I can not spend hours of my time locating historical information for you.
The scales he was talking about were the SG to sugar scales available in computer programs. And he pointed me to Vinocalc. Vinocalc is a winemaking calculator that I happen to have used myself in the past. He told me to put some SG data in Vinocalc to see what amount of sugar they would come up with.
As an answer to this I mailed him back that, if he would try that himself, he could see that my observations were far more accurate as the scale of their hydrometer was.
I even included a screenshot from Vinocalc. You can see at the specified gravity it indicates 103.88 gram sugar. Still a bit off but within a reasonable range.
And then he came up with this really ingenuous answer:
I chose the Vinocalc completely at random (I have no reason to believe it is 'correct') but it shows readings which are easily within 10% of those on our scale. The fact that our scale says in capital writing approximate, means it is approximate.
So first he points me to Vinocalc, and when the outcome does not suits his goals he tells me that he has no reason to believe Vinocalc is correct.... Now that is really hilareous.
Well, let us take this lighthearted. Most winemakers will not use this scale anyhow. And I take the liberty not to publish the manufacturers name. I do however think it is peculiar that a manufacturer who is able to produce a fairly accurate SG scale on his hydrometer (again, there is nothing wrong with the SG scale), prints a sugar scale on that same hydrometer that is off more as 10%. This appears more strangely to me as you can easily test the scale, like the first part of this story showed.
Case Closed.
Links in this article:
- Vinocalc
Luc Volders
Copyright 2010
No part of this publication and pictures may be reproduced
in any form (printed text, web-pages, weblogs or forums)
without written permission of the author.