Dit is het tweede verhaal over alcohol meten.
In het eerste deel, dat je kunt nalezen door hier met de muis te klikken, besprak ik de mogelijkheid om het alcohol percentage in je wijn te achterhalen met de hydrometer.
In dit deel ga ik onderzoeken of het mogelijk is het alcohol percentage in een wijn te achterhalen met behulp van de refractometer.
Ongetwijfeld zullen er lezers onder jullie zijn die geen ervaring hebben met een refractometer. Het is immers een instrument dat een stuk duurder is als een hydrometer.
De prijzen van refractometers zijn echter de laatste jaren zo ver gezakt dat dit instrument nu in het bereik van elke wijnmaker komt.
Een refractometer heeft heel veel voordelen boven een hydrometer. Ooit heb ik een verhaal op dit web-log geschreven dat de refractometer in detail besprak. Dat verhaal kun je nalezen door hier te klikken.
De theorie van het alcohol meten.
Even een korte herhaling.
Als je een wijn maakt dan kun je vlak voor jet de gist toevoegt een meting van het Sg doen. Dat noemen we het begin SG.
Als de wijn uitgegist is doe je opnieuw een meting. Dat is het eind SG.
Als je meter naast de SG schaal een alcohol schaal heeft dan kun je beide metingen van elkaar aftrekken en het verschil is het percentage alcohol in je wijn.
De praktijk.
Ook voor deze meting gebruikte ik mijn wijn gemaakt van 'Frisse Fruitsap' van de Aldi.
Uiteraard kun je elke willekeurige wijn hiervoor gebruiken zolang je maar een Begin en Eind SG-meting hebt gedaan met zowel de hydrometer als de refractometer.
De meting
Ik begon mijn wijn met een SG van 1085 zoals je op de foto kunt zien.
Na een tijdje was de wijn uitgegist en deed ik opnieuw een meting. Het SG stond toen op 1025.
Maar .............
Een refractometer kan geen juiste aanduiding geven als er alcohol aanwezig is. En in een wijn die uitgegist is zal er uiteraard alcohol aanwezig zijn.
Met andere woorden: je kunt het eind-SG niet bepalen met een refractometer. Dat wil zeggen niet zonder speciale hulpmiddelen. En dat hulpmiddel is een speciaal voor dit doel gemaakt spreadsheet. Dat spreadsheet is er voorlopig alleen nog maar voor Brix refractometers. Een link naar dit spreadsheet vindt je in het verhaal over de refractometer. Klik hier om dat nog eens te lezen.
We gaan dat hier echter niet gebruiken. Het zou te ver gaan om dat voor dit doel te gaan gebruiken.
We doen daarom een meting van het eind-SG met de hydrometer.
De meting gaf aan dat het eind SG van mijn wijn op 990 uitkwam. Ver onder de magische grens van 1000. De wijn was dus volledig uitgegist.
Hoe deze metingen te verwerken ??
We laten we eens opnieuw naar de refractometer meting van het begin SG kijken.
We zien dat het begin SG op 1085 staat maar we zien ook dat de refractometer een alcohol schaal heeft en die geeft aan dat er bij dat SG een potentieel alcohol percentage in je wijn kan komen van 11,5%
Potentieel omdat dat percentage alleen bereikt is als je wijn volledig droog is uitgegist. Dat er dus geen restsuikers meer aanwezig zijn.
En dat is inderdaad bij mijn wijn het geval. De hydrometer gaf immers aan dat de wijn inderdaad volledig droog was uitgegist. Met volledig droog bedoelen we dat de eind SG meting onder de 1000 uitkomt.
De refractometer schaal geeft echter geen waarden onder de 0 aan. Hierdoor moeten we dus de hydrometer meting gebruiken. Deze geeft inderdaad een waarde onder 0 aan.
De waarden onder 0 tellen we niet mee. En we nemen dus 0 als eindwaarde.
Het alcohol percentage is dus 11.5% (beginwaarde) - 0 (eindwaarde) = 11.5%.
Ik had mijn wijn uitgerekend op 11% en de refractometer geeft dus 11.5% aan.
Dat komt dus een stuk beter in de richting als de meting met enkel de hydrometer.
Hoe te handelen als de hydrometer op 1000 staat of een getal boven de 1000 aangeeft ???
Als dat het geval is dan houdt dat in dat er nog restsuikers in je wijn aanwezig zijn.
Je wijn is dan nog niet volledig uitgegist. Of je begin SG was heel hoog en de gistcellen zijn door alcohol vergiftiging overleden.
Stel de hydrometer geeft 1020 aan.
We hebben dan een begin SG van 1085 en een eind SG van 1020.
De alcohol schaal van de refractometer geeft bij 1085 een potentieel alcohol percentage van 11,5% aan.
En bij 1020 geeft hij een alcohol percentage van 2,5% aan.
We hebben dan 11,5 (begin) - 2,5 (eind) = 9% alcohol in onze wijn.
Let er op dat je de ALCOHOL schalen van de hydrometer en de refractometer niet door elkaar gebruikt. Je gebruikt enkel de alcohol schaal van de refractometer.
Waarom ?
Nou dat is duidelijk. De hydrometer schaal geeft heel andere alcohol percentages aan bij de gemeten waarden als de refractometer schaal.
Mochten beide schalen exact dezelfde waarden aangeven dan heb je enorm veel geluk. Maar zoals ik in mijn verhaal over de betrouwbaarheid van de hydrometer schalen al aantoonde gebruiken alle fabrikanten verschillende schalen.
Dat verhaal kun je hier nog eens nalezen.
De procedure in zijn algemeenheid.
Als we alcohol willen meten met een refractometer dan hebben we een refractometer EN een hydrometer nodig.
Neem een meting met je refractometer van het SG voordat je de gist toevoegt. Dat is het begin SG.
Neem een SG meting met je hydrometer als de wijn klaar is. Dat is het eind SG.
Als de meting onder de 1000 uitkomt dan neem je 1000 als eind-SG.
Lees op de alcohol schaal van de refractometer aan wat het potentieel alcohol percentage bij het begin SG is.
Lees vervolgens op de alcoholschaal van de refractometer af wat het alcohol percentage bij het eind-SG is.
Trek het begin alcoholpercentage van het eindpercentage af en je weet hoeveel alcohol er in je wijn zit.
Conclusie.
De methode om het alcohol percentage van je wijn te achterhalen met de alcohol schaal van je refractometer is zo betrouwbaar als de schaal zelf zal zijn
Bij mijn hydrometer (zoals je in een voorgaand verhaal hebt kunnen lezen) deugde de alcohol schaal helemaal niet !!!
Bij mijn refractometer heb ik er een veel groter vertrouwen in aangezien de schaal veel beter overeenkomt met mijn eigen berekeningen.
Pas nadat ik alle methoden heb laten zien kunnen we een eindoordeel vellen, maar op dit moment is deze methode het meest betrouwbaar.
Verwijzingen in dit verhaal:
- Het meten van alcohol: introductie
- Het meten van alcohol deel 1: hydrometer
- Wijn van 'Frisse Fruitdrank'
- De vele voordelen van de refractometer
- Vertrouw je je hydrometer
Luc Volders
Copyright 2013
Geen deel van deze publicatie mag worden overgenomen
in welke vorm dan ook (web-pagina's, forums of gedrukte tekst)
zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de
auteur.
This is the second story in this series about measuring alcohol.
The first part, which you can re-read by clicking here, discussed the possibility to measure alcohol with your hydrometer.
This part examins wether it is possible to discover the alcohol percentage in a wine by using the refractometer.
Undoubtedly there will be readers who have no experience with arefractometer. One of the causes will be that a refractometer is an instrument that is a lot more expensive as a hydrometer.
Prices of refractometers however have come down so much lately that it is now within range of any home winemaker.
A refractometer has a lot of advantages over a hydrometer. Some time ago I wrote an in-depth review about the refractometer. You can re-read that story by clicking here.
The theory of measuring alcohol.
A short rehearsel.
When making a wine just before you pitch the yeast, take an SG reading. This is called the initial SG.
If the wine has finished you will take another SG reading. This is the final SG.
Most meters have next to the SG scale a potential alcohol scale. Read on this scale the alcohol percentage next to the SG value. Subract both alcohol values and the remains is the alcohol that is present in the wine.
Real Life.
For these measurements I used my wine made from 'Frisse Fruitsap' from Aldi's.
You are free to reproduce these measurements with any wine you like as long as you have taken a reading of the initial SG and a reading of the final SG with both a hydrometer AND a reftactometer.
Measuring
Like the photo shows you I started my wine with an initial SG of 1085.
When the wine had finished I did another measurement with my refractometer and the wine showed an SG of 1025.
However........
A refractometer cannot give an accurate reading when there is alcohol present in the juice. And a wine that has finished will certainly have an amount of alcohol in it.
So you can not determine the end-SG with a refractometer. Well that is without any specail aid.
There is indeed a special aid devellopped for this purpose. It is a spreadsheet that corrects the refractometer readings when alcohol is present. At present this spreadsheet is only suitable for refractometers with a Brix scale. You can find a link to this spreadsheet in my original story about refractometers. Click here to read that again.
I am not going to use that spreadsheet here. It would make this story even more technically as it is. I'll save that for a rainy day.
So to determine the final SG you will need to take a hydrometer reading.
This reading showed that the final SG was at 990. Way below the magical line of 1000. So the wine had fermented dry.
How to interpret these measurements ??
Lets have again a look at the refractometer measurement at the beginning of fermentation.
The initial SG is at 1085 and we can draw an imaginary line to the alcohol scale in the refrctometer which indicates at such an SG a potential alcohol percentage of 11.5%
I emphasise the word potential as you will only reach such an alcohol percentage if the wine has fermented dry. When there is no residual sugar left.
And that is indeed true for this wine. The hydrometer indicated that the wine was bone-dry.
The refractometer scale does not indicated any numbers below 0. Therefore we need to use the hydrometer which indeed indicates below 0 being 990.
The values below 0 are however not used in the calculation. So we use 0 as final SG.
The alcohol percentage therefore will be 11.5% (initial SG) - 0 (final SG) = 11.5%
When I made my wine I calculated alcohol level at 11% and the refractometer indicates 11.5%.
This surely is a far better indication as the one my hydrometer gave.
Now what if the hydrometer indicates a value above 1000 ???
If the final SG measurements reads a value above 1000 that tells us there is residual sugar present.
The wine has not fermented dry. May things can cause this. One cause coulos be that the initial SG was far too high and your yeast cells may have died from alcohol poisening.
Let us suppose that it indicates a value of 1020.
So then have a initial SG of 1085 and a final SG of 1020.
The refractometer scale gives at a SG value of 1085 an alcohol percentage of 11.5.
At 1020 it gives us an alcohol percentage of 2.5%
So the calculation tells us we have 11.5% (initial alcohol) - 2.5% (final alcohol) = 9% alcohol in our wine.
Please make sure you do not mix the ALCOHOL scale of the hydrometer and refractometer. Only use the refractometers alcohol scale for the calculations.
Why ??
Well this should be obvious. The hydrometer alcohol-scale and the refractometer alcohol-scale both indicate different values at the same SG reading. Therefore these scales differ and you can not do calculations with different values at a same reading.
If indeed your hydrometer scale reads exact the same values as your refractometer scale you will be lucky. However as I proved in my story about the false hydrometer scales all manufacturers will use different scales.
You can re-read that story by clicking here.
General procedure.
If you want to measure your alcohol contents with a refractometer you will need to use the refractometer AND a hydrometer.
Measure the SG of your must just before pitching the yeast. This is your initial SG.
Next measure the SG when the wine has finished with your hydrometer. This is the final SG.
When this measurement reads below 0 you will use 0 as the final SG.
Now take your refractometer and read from the alcohol scale the potential alcohol percentage at the initial SG
Next read from the alcohol scale of the refractometer the alcohol percentage at the final SG.
Subtract the final alcohol percentage from the initial alcohol percentage and you will know how much alcohol is in your wine.
Concluding
The method to determine the alcohol percentage in your wine using the alcohol scale from your refractometer is as reliable as the alcohol scale of your refractometer is.
My hydrometer alcohol scale was totally unreliable so check the scale thoroughly !!
I trust MY refractometer much more in this as the values presented on the alcohol scale far more resemble the values from my own calculations.
When this series has finished I will be able to make an end-judgement. At this moment however this method is the most reliable.
Links in this story:
- Measuring alcohol introduction
- Measuring alcohol part 1 the hydrometer
- wine made from Aldi's 'Frisse Fruitdrank'
- The many advantages of a refractometer
- Do you trust your hydrometer
Luc Volders
Copyright 2013
No part of this publication and pictures may be reproduced
in any form (printed text, web-pages, weblogs or forums)
without written permission of the author.