De bedoeling was dat ik hier deel 6 in mijn serie over pulpvergisten zou plaatsen. Maar dat moet even wachten tot volgende keer, want er kwam iets tussendoor.
"Alsjeblieft, voor jou." zei een collega terwijl hij een blauwe doos op mijn bureau neerzette. "Ik denk dat jij hier wel iets mee kunt". En vervolgens verdween hij weer.
Vol verrassing keek ik naar de doos: een refractometer !!
Voorzichtig pakte ik de doos uit. De refractometer zag er als nieuw uit. Mooi opgeborgen in een blauwe hoes. Het stelschroevendraaiertje zat erbij en ook een complete handleiding.
Zoals jullie weten heb ik al een refractometer, maar deze was anders. Deze had een schaal in Brix !!
Wij zijn hier in europa gewend om met de SG schaal te werken. Of in sommige gevallen met de Oechsle schaal.
Even tussendoor.
De oechsle schaal is identiek aan de normale SG schaal waar 1000 vanaf is getrokken. Met andere woorden een SG van 1080 wordt in de refractometer met Oechsle schaal als 80 weergegeven. 1050 Wordt 50. En 1000 wordt als 0 weergegeven.
In Amerika en Engeland werken de wijnmakers vaak met de Brix schaal.
Meteen maar even geprobeert. Een druppeltje water op het prisma gaf meteen een uitlezing van 3 brix. Hij was dus nog niet gecallibreert.
Een kopje thee, flink suiker erin opgelost en opnieuw door het glaasje gekeken: 10 brix. Hij werkte dus wel. De rest maar voor thuis bewaren.
Thuis gekomen eerst maar de meter callibreren. Ik plaatste een druppeltje gedestilleerd water (eigenlijk osmose water) op het prisma en draaide aan de stelschroef totdat de scheiding tussen de blauwe en witte vlakken over de 0-lijn liep.
Als jullie meer basis informatie over de refractometer en bijvoorbeeld het callibreren ervan willen weten klik dan hier.
De meter is trouwens van het merk Atago.
Meteen maar even opgezocht op internet. Hun website vindt je hier: http://www.atago.net/english/products.html.
Atago is dus een fabrikant die gespecialiseerd is in het maken van refractometers.
Brix ???
Wat is dan de Brix schaal ???
Brix is het percentage suiker dat in een most of sap aanwezig is.
Dus eigenlijk is een brix schaal veel handiger om mee te werken. Je kunt meteen het percentage suiker in een sap meten.
Waarom is dat zo handig ???
We weten dat 1 liter water 1 kilo weegt. En 1 kilo = 1000 gram.
Nemen we daar 1% van dan is dat 1% van 1000 gram = 10 gram.
Anders gezegd: 1 brix = 10 gram.
Stel je meet een waarde van 15 brix. Dat houdt in dat 15% van je most of sap uit suiker bestaat.
In een liter most zit dan 15% suiker zijnde 15 x 10 gram = 150 gram.
Bij 5 brix bestaat je most dus uit 5% suiker en dat is dan 5 x 10 gram = 50 gram.
Dat is nog eens makkelijk rekenen !!!
Veel handiger dan het werken met SG tabellen of het omrekenen van SG waarden.
En toch heeft de Brix schaal hier in Europa geen voet aan de grond gekregen. Wij werken om de een of andere reden liever met SG waarden.
Testen.
Natuurlijk wilde ik weten hoe deze refractometer zich in de praktijk gedroeg. Meteen maar een paar metingen gedaan.
Ik begon met 50 gram suiker af te meten.
Deze hoeveelheid ging in een grote maatbeker en ik deed daar water bij totdat de maatstreep van 1 liter bereikt was.
Ik gebruikte vervolgens een mixer om de suiker in het water op te lossen.
Ik had nu 1 liter water waarin 50 gram suiker was opgelost.
eens kijken wat de meters aangaven.
Eerst mijn hydrometer, die gaf een Sg aan van 1020.
Mijn SG refractometer gaf ook 1020 aan.
De Brix refractometer gaf een waarde van 5 Brix aan. Precies zoals ik hierboven meldde: 5% van de most bestaat uit suiker. Dat is dus inderdaad 5 x 10 gram = 50 gram.
Volgende stap.
Nu had ik 100 gram suiker opgelost in een liter water. Let er op dat je eerst 100 gram afweegt en daar water aan toevoegt tot 1 liter.
Als je namenlijk 1 liter water afmeet en daar 100 gram suiker aan toevoegt zal het totale volume meer als 1 liter zijn en dan kloppen je metingen niet !!!
De hydrometer gaf een Sg van 1040 aan
Mijn Oechsle refractometer bevestigde dat een Sg van 1040.
De Brix refractometer gaf een waarde van 10 aan !!
Weer helemaal goed. 10% suiker in een liter most is immers 100 gram.
Een stapje verder.
150 Gram suiker werd opgelost.
De hydrometer gaf een waarde aan van 1060.
Ook de Oechsle refractometer gaf 1060 aan.
Mijn nieuwe refractometer gaf echter een waarde van 14,4 Brix aan. Dat is 14,4 x 10 gram = 144 gram !!! iets minder als de werkelijke waarde.
De laatste stap.
Als laatste werd er 200 gram suiker opgelost.
De hydrometer gaf een SG waarde van 1080 aan.
Ook de oechsle refractometer gaf een waarde van 1080 aan.
De Brix hydrometer bleef daarentegen steken op 19 brix. Dat is 19% van 1 kilo. Dus 19% van 1000 gram = 190 gram.
De afwijking.
Deze refractometer heeft dus een kleine afwijking die zich slechts uit bij metingen boven een SG van 1040. De afwijking vindt dus alleen plaats als je een sap meet waar meer als 100 gram suiker per liter in zit. En dat zal niet zo vaak voorkomen.
De keuze tussen Oechsle (SG) en Brix.
Het werken met een brix schaal heeft een aantal voordelen. Een voordeel is in dit verhaal al besproken: je weet meteen hoeveel suiker er in je most zit zonder tabellen te hoeven raadplegen of ingewikkelde berekeningen te doen.
Er zijn meer voordelen aan deze schaal verbonden. Daar kom ik in een later verhaal nog eens op terug.
Aangezien in Europa de meeste recepten en artikelen worden geschreven waarbij gebruik wordt gemaakt van de SG schaal raad ik beginnende wijnmakers een refractometer met een SG schaal aan.
Ervaren wijnmakers die zelf in staat zijn berekeningen te doen kunnen voor een refractometer met een brix schaal kiezen maar moeten dan zelf vaak de SG waarden omrekenen.
Ik verkeer in de gelukkige omstandigheid dat ik ze nu allebei bezit.
Verwijzingen in dit verhaal:
- De refractometer
- Website Atago refractometers
Luc Volders
Copyright 2011
Geen deel van deze publicatie mag worden overgenomen
in welke vorm dan ook (web-pagina's, forums of gedrukte tekst)
zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de
auteur.
My intention was to publish part 6 in my sequel about pulpfermenting now. That has to wait however because something unexpected came up.
"Here for you" a collegue said while he put a blue box on my desk. " I am sure you know what to do with this" and off he was.
Surprised I examined the box: A refractometer !!
Carefully I unpacked the box. The refractometer looked new. Neatly stored in a blue bag. The callibration screwdriver was included and a full manual.
Well as you will know I already own a refractometer. This one was different however. It had a Brix scale !!
Here in Europe we are used to work with the SG scale, or in some cases with the Oechsle scale.
A bit of background.
The Oechsle scale is identical to the SG scale but 1000 is subtracted from it. So a measured SG of 1080 will be showed in a refractometer with an Oechsle scale as 80. 1050 will be represented as 50. And 1000 will be shown as 0.
In America and Great brittain however the Brix scale is used more widely.
So I tried the meter immediately. I put a drop of water on the prism and the scale read 3 Brix. So he wasn't even callibrated.
Next I took a cup of tea. I dissolved two teaspoons of sugar in it and put a drop of this on the prism. 10 Brix !! So it did work. The rest I saved for at home.
At evenings at home I first callibrated the refractometer. I put a drop of distilled water (actually osmose water) on the prism and with the screwdriver I turned the callibrationscrew till the seperation between blue and white as exactly at the 0 point.
If you want to get more general information about the refractometer click here to read my story about it.
The brand of this refractometer is Atago.
I quickly took a look at their website. You can find it here: http://www.atago.net/english/products.html.
As you can see it is a manufacturer specialised in refractometers.
Brix ???
So what is this brix scale ???
Brix is simply the percentage of sugar that is present in a juice.
So in fact the brix scale is easier to work with. You will immediately know the percentage sugar in a juice.
Why is that easy ??
We know that 1 liter water weighs 1 kilo. And 1 kilo equals 1000 gram.
So 1% of this amount will be 1% of 1000 gram being 10 gram.
So 1 Brix = 10 gram.
Suppose you measure your juice and find 15 brix. This tells you that 15% of your juice consists of sugar.
One liter must therefore contains 15% sugar being 15 x 10 gram = 150 gram.
At 5 Brix the must consists of 5% sugar, and that will be 5 x 10 gram = 50 gram per liter.
Now that is easy calculating !!!!
Much easier as working with SG tables or re-calculating SG values to grams.
And yet the brix scale is not popular in Europe. For one reason or another the SG scale is the reigning scale.
Testing the meter.
Off course I wanted to know how the meter worked in the real world. So I did a few measurements.
I started by weighing 50 gram sugar.
This amount was poured into a measuring beaker and I added water till the 1 liter mark was reached.
I used a mixer to dissolve the sugar.
This gave me one liter water where 50 gram sugar in was dissolved. Now lets see what the meters say about this.
First my hydrometer, it indicated an SG of 1020
My SG refractometer matched that and also indicated an SG of 1020.
The brix-refractometer gave a value of 5 brix. Exactly like I mentioned above: 5% of the must consists of sugar. That is indeed 5 x 10 gram = 50 gram.
Another test
This time I dissolved 100 gram sugar in one liter water.
Please make sure that you first weigh 100 gram sugar and then add water to the 1 liter mark.
If you would do otherwise and just add 100 gram sugar to 1 liter water the total volume would be more as 1 liter and then the measurements would be off !!!!
My hydrometer indicated an SG of 1040
My Oechsle refractometer also indicated an SG of 1040.
And the brix hydrometer indicated a value of 10 !!!
Again right on the nose. 10% sugar in a must is indeed 100 gram.
One step further.
150 gram sugar was dissolved.
The hydrometer indicated an SG of 1060
The oechsle refractometer indicated an SG of 1060.
My new refractometer indicated a value of 14.4 Brix. Meaning 14.4 x 10 gram is 144 gram !!! A bit short off reality.
The last measurement.
For this 200 gram sugar was dissolved.
The hydrometer indicated a SG value of 1080.
The oechsle refractometer also indivated an SH of 1080.
The Brix hydrometer however stuck at 19 brix. That is 19% of a kilo. So 19% of 1000 gram = 190 gram.
The deviation
So this refractometer has a small deviation that only manufests at measurements above an SG of 1040. The deviation will therefore only be off siginificance when measuring a juice that contaoins more as 100 gram sugar per liter. And that will not happen often.
Choosing between Oechsle (SG) and Brix.
Working with a Brix scale has several advantages. One advantage has been made clear in this story: you will know immediately how much sugar there is in your must without having to look into tables or have to do complex calculations.
There are several more advantages which I will reveal in a later story.
As most recipes and articles in books and on the web are written for the SG scale I still recommend a refractometer with an SG scale for novice winemakers.
Experienced winemakers who can do the calculations themselves could use a refractometer with a brix scale but will have to do most calculations themselves.
I am now one of the happy few who owns both.
Links in this story:
- The refractometer
- Website Atago refractometers
Luc Volders
Copyright 2011
No part of this publication and pictures may be reproduced
in any form (printed text, web-pages, weblogs or forums)
without written permission of the author.