Een heel enkele keer gebeurt het me nog wel eens. Dan slaat het onheil toe. Je maakt een most en zet die aan het gisten. Tegen je verwachting in schuimt de most verschrikkelijk.
In eerste instantie begin je dan met het waterslot te verwisselen met een schoon waterslot. Maar de wijn schuimt door en weer moet je verwisselen. Na een tijdje ben je dat wel zat.
Toen kwam ik op het idee om de gistingsfles in een bak te zetten en over het waterslot een plastic zakje te hangen. Dit werkt wel maar het ziet er nogal rommelig uit. En je wil zeker niet dat een andere wijnmaker dit te zien krijgt......
Als ze het toevallig wel te zien krijgen dan is er direct gezeur van: "heb je geen gistingston gebruikt ???" Of: "Ik zei je nog dat je niet te snel van de ton naar de fles moest overbrengen". Etc. etc. etc.
En het vervelende is dat ze nog gelijk hebben ook !!!!
Dus daar moet een oplossing voor gevonden worden.
De oplossing is eigenlijk simpel: altijd de gisting eerst in een ton starten, en nadat de allerhevigste gisting voorbij is de most pas naar de gistingfles overbrengen.
Maar ja soms zijn we eigenwijs en weten we zeker dat DEZE most niet gaat schuimen. Fout dus........
Op het Belgisch/Nederlandse forum Bibere.com kwam ik af en toe wel eens andere wijnmakers tegen waar de most ook van door het waterslot spoot. Gelukkig denk ik dan bij mezelf, ik ben niet de enige sukkel......
Een collega wijnmaker die regelmatig berichten op het forum post is Frans. Hij kwam met een eenvoudige oplossing. Plaats een rubberen stop in de gistingsfles. In het gat waar je het waterslot in steekt, steek je een plastic slang. Laat het uiteinde van die slang in een bak met een sulfietoplossing hangen.
Op zich een eenvoudige en doeltreffende oplossing.
Maar toch knaagde er iets bij mij. Wat nu als er in de gistingfles om wat voor reden dan ook een onderdruk ontstaat. Er zal dan water uit de bak met de sulfietoplossing (en de schuim die er in is gelopen) terug mijn gistingfles in gaan. Dat vindt ik niet zo een heel prettig idee.
De kans dat dat gebeurt is natuurlijk heel erg klein. De gisting moet afgelopen zijn wil er onderdruk in de fles kunnen ontstaan. en tegen die tijd heb je de slang al weer lang vervangen door een normaal waterslot. Maar toch..........
De elegante oplossing voor dit probleem had ik ooit gezien. En na een tijdje zoeken kwam ik de oplossing tegen in het boek van C.J.J. Berry: Zelf wijn maken.
Er staat een tekening in van een soort van dubbel-waterslot. Een waterslot met overloop-mogelijkheid als het ware.
Aangezien het er niet al te moeilijk uitzag besloot ik dat ik dat maar eens zelf moest bouwen. Hier volgt een bouwverslag daarvan, waardoor je het ook makkelijk zelf kunt namaken.
Beter goed gejat, als slecht verzonnen.
Daar gaan we.
Benodigdheden:
- 2 plastic potten met luchtdichte deksel
- 3 rubberen doorvoeren
- 2 meter plastic slang.
De rubberen doorvoeren kun je bij de meeste wijnmaak benodigdheden winkels aanschaffen. Ik weet dat René van Wijk van de Wijkgaard in Meteren (bij Geldermalsen) ze in ieder geval heeft. Ik heb er daar zelf een aantal gekocht, en je kunt ze eventueel via zijn webshop bestellen. Brouwland (in Belgie) heeft ze zeker. Ook daar kun je via hun web-shop bestellen als je locale wijnbenodigdheden winkel ze niet heeft of niet wil bestellen.
Ik denk dat een goede doe-het-zelf winkel dit soort dingen ook wel heeft.
Aan de slag.
Begin met in de ene deksel van de plastic pot een gat te boren. Deze pot noemen we pot B. In de deksel van de andere pot boor je twee gaten. Dat is dan pot A.
In pot B (die met maar 1 gat in de deksel) maak je aan de bovenkant een klein gat met een schaar of met de boormachine.
Dan steek je de rubberen doorvoeren in de geboorde gaten.
Neem nu even een rustpauze. Dat heb je wel verdient. Verwen jezelf met een goed glas zelfgemaakte wijn zodat je er zometeen weer met volle kracht tegenaan kunt.
De volgende stap is dat je een stuk plastic slang afsnijd van ongeveer 35 tot 40 cm. Het stuk moet zo lang zijn dat het de bodem van pot B raakt, en door de rubberen doorvoeren gaat en een klein stuk pot A in zakt.
We steken nu de lange slang in de rubberen dop van de gistingsfles. En het uiteinde in de overgebleven rubberen doorvoer van pot A.
We vullen pot B nu met een sulfiet oplossing, en wel zodanig dat de oplossing natuurlijk niet door het gat in de pot naar buiten kan stromen.
Ons anti-schuim-waterslot is nu klaar.
Om de goede werking te testen blaas je door de rubberen dop. Als alles goed functioneerd zul je belletjes zien ontsnappen door de sulfietoplossing.
Hoe werkt het.
De werking is eigenlijk heel simpel.
In de gistingsfles zit onze most. Deze most produceert als het goed is alleen CO2. Deze CO2 verdwijnt door de rubberen dop met de slang in pot A. Als de druk nu te groot wordt dan zal de druk in pot A oplopen en door de tweede rubberen doorvoer naar Pot B gebracht worden.
In pot B kan de CO2 ontsnappen door de sulfietoplossing. Het gaatje boven in de pot zorgt dat het overtollige gas wordt afgevoerd.
Als de most nu gaat schuimen dan gebeurt het volgende.
Ik had dit anti-schuim-waterslot nog maar net gemaakt of mijn pas opgezette annanaswijn begon te schuimen. In dit geval een mooie kans om het anti-schuim-waterslot aan een praktijktest te onderwerpen.
Het schuim wordt, vanuit de gistingfles, door de rubberen dop in de eerste pot gebracht. Daar zal het blijven. het gas zal echter net als bij een normale gisting door geblazen worden naar de tweede pot waar het weer door de sulfietoplossing kan ontsnappen.
Stel je nu het uitzonderlijke geval voor dat de wijn is uitgegist en de druk buiten de fles groter is als in de fles.
De luchtdruk zal door het gaatje in pot B druk uitoefenen op de sulfietoplossing. Een klein deel van deze oplossing zal door de slang pot A in geperst worden. Aangezien pot A leeg is, zal er daardoor geen sulfietoplossing terug de fles in kunnen lopen.
Hoe lang kun je dit waterslot blijven gebruiken ??
Eigenlijk kun je dit waterslot gewoon op je gistingfles aangesloten laten zitten totdat de wijn uitgegist is.
Maar meestal vervang ik het na een paar dagen als het schuimen is afgelopen. Ik vervang het dan door een normaal waterslot. En het anti-schuim-waterslot kan dan weer voor een nieuwe most gebruikt worden.
Links in dit artikel:
- Het Belgisch/Nederlands wijnmakersforum Bibere.com
- De Wijkgaard
- Brouwland
Luc Volders
Copyright 2011
Geen deel van deze publicatie mag worden overgenomen
in welke vorm dan ook (web-pagina's, forums of gedrukte tekst)
zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de
auteur.
Sometimes it even happens to me. Disaster strikes !!! What happens is that you mke a must and start fermenting it. Then against all odds the most foams like a vulcano.
At first you will replace the airlock with a fresh (clean) one. The wine however has other plans and continues foaming. So you'll replace the airlock again. After a while this starts to get annoying.
So the next step I took when it happenend again was to place the secondary in a large tray and cover the airlock wit a plastic bag against the splatter. This will work but it looks rather messy. And you certainly do not want another winemaker to see this.......
When someone sees it nagging is instant: did you not use a primary. Or: "I told you not to transfer to a secondary too soon" etc etc etc.
And the fact that they are right is even more annoying.
So we need a definitive solution for this problem.
Wel actually the solution is simple: always first start fermentation in a large primary, and when the vigorous fermentation is over transfer to a secondary.
But then sometimes we know better, and we are sure that THIS TIME the must will not foam. Guess again........
Now as a regular visitor on the Belgium/Dutch winemaking forum Bibere.com I read now and then a story about other winemakers that had their must foaming through the air-lock. So I praise myself lucky not to be the only wretch........
Now a collegue winemaker that regularly posts on Bibere.com is Frans. He had a simple suggestion. Put an ordinary bung in the secondary, but do not place an airlock. Instead of the airlock put a rubber hose in and put the other end of the hose in a jar with a sulphite solution.
This is a simple and efficient solution.
Nevertheless something kept nagging me. What if the pressure in the secondary gets lower as the outside pressure. Well there would be a certain amount of sulphite solution being sucked back into the carboy. Not a pleasant thought if the sulphite solution already would be mixed with must from the foaming. Not a pleasant thought.
The chance of this happening will however be very small. Fermentation would have stopped if the outside pressure is larger as the pressure in the carboy. And by that time you would already have replaced the hose with a normal air-lock. Nevertheless........
I thought I had seen another more elegant solution for this problem. And after a search in my books I found the solution in C.J. Berry's book.
In the book is a drawing of some kind of double-airlock. An airlock with an overflow.
It did not look like you needed to have studied rocket-science to build it. So I decided to build one for myself. A photographic report follows here so you can easily re-build it for yourself. Again this is an easy Do-It-Yourself project that anyone should be able to build.
As a Dutch proverb says: better well stolen, as badly invented.
Here we go.
What you will need:
- 2 plastic jars with an airtight lid.
- 3 rubber thules
- 2 meter plastic (food grade) hose.
De rubber hose and the thules are likely available through your Local Home Winemaking Shop. If they do not stock these items and you live in Europe you could try to order them through Brouwland. Brouwland is (I think) the biggest winemaking shop in Europe and has a mail-order department.
Likely your local DIY-shops might stock these items.
Now start with the hard work.
First drill a hole in the lid of the first jar, which we will call jar B. In the lid of the other jar, which we will call jar A, drill two holes.
Now drill a small hole in the side of jar B (the one with the lid with just 1 hole). Use a drill or a scissor for that.
Now put the rubber thules in the holes in the lids.
Time to take a rest. You earned that. Spoil yourself with a good glass homemade wine. Then you will have extra energy to keep up the hard work that is yet to come........
The next step is to cut about 35 to 40 cm (14 to 16 inches) of the plastic hose. It should be long enough to reach the bottom of jar B, and can be put a small distance into jar A.
Now the rest of the hose. One end goes into a rubber bung and the other end into the other hole (through the thule off course) of jar A.
Jar B is now filled with a sulphite solution. It is filled about an inch below the small hole in the jar, so the solution can not get out of the jar.
Our anti-foam airlock is ready !!!!
To test its functioning blow through the rubber bung. If everything works like planned you will notice the air escaping through the sulphite solution.
How does this work.
Well actually it is very simple.
The secondary contains our must. This will produce CO2 when fermentation is on its way. This CO2 is expelled through the rubber bung into the hose and through that into jar A. When pressure gets to high, the pressure in jar A pushes the CO2 into jar B.
In jar B the CO2 can escape through the sulphite solution. The little hole in the top of jar B makes sure that the CO2 can get out.
Like in a normal air-lock nothing can get into our wine.
Now what happens when the must starts foaming.
Well I just made this anti-foam-airlock and my pineapple wine that was transferred from a primary to a carboy started foaming. Indeed unexpected. A nice opportunity to field-test the anit-foaming-airlock.
As you can see the foam is transferred through the rubber bung, and through the plastci hose into the first jar. It will stay there. The CO2 will however escape to the second jar, through the sulphite solution and into the open air.
Now imagine the unlikely event that the wine has finished, and outside pressure will rise higher as the pressure inside the carboy.
The outside-pressure will (unlikely) press a bit of the sulphite solution in jar B into jar A. As Jar A will just have a small amount of must in it (if any at all) it will act as a reservoir. So no sulphite or must or mixure can get back into the carboy.
How long can you use this air-lock ???
Actually you can leave this airlock in place untill it is time to rack or bottle.
I do not do that. I usually replace it with a normal air-lock after a few days when foaming has stopped. I can then use the anti-foaming-airlock for a new must.
Links in this article:
- The Belgium/Dutch winemakers forum Bibere.com
- Brouwland
Luc Volders
Copyright 2011
No part of this publication and pictures may be reproduced
in any form (printed text, web-pages, weblogs or forums)
without written permission of the author.