Jullie hebben er even op moeten wachten, maar je geduld wordt bij deze beloond. En dat komt mooi, uit want dit is het hoogseizoen voor de wijnmakers !!!!
Dit is het vijfde en tevens laatste deel in de serie over het meten van zuur in een sap, most of wijn.
In het eerste deel (klik hier als je dat nog eens wil nalezen) liet ik jullie zien hoe je het zuur meet met behulp van titratie. Deze methode is uitstekend geschikt voor witte sappen. De meting door middel van titratie is echter minder geschikt voor donker rode sappen. De methode is er op gebaseerd dat de kleur van de vloeistof veranderd, en dat is in een donker rood sap moeilijker te zien.
De volgende delen in de serie waren steeds een verdere stap in de zoektocht naar de optimale manier om een rood sap te kunnen meten. Ik breng ze even in jullie herrinnering.
In deel 2 (klik hier om dat na te lezen), liet ik zien dat het mogelijk is het sap te verdunnen om zo een betere kleuromslag te kunnen zien.
Deel 3 (klik hier om deel 3 te lezen) onderzocht een methode die ik in een tijdschrift en op een forum regelmatig tegenkwam. De methode bestaat eruit het sap te ontkleuren met actieve kool. In deel 3 liet ik zien waarom dit geen goed idee is.
In deel 4 (hier klikken) beschreef ik een methode die vaak door leden van forums wordt gebruikt. Het is de zogenaamde omgekeerde methode. Een methode die heel goed werkt bij het vaststellen van de zuurgraad in een rood sap of wijn.
Als deel 2 en 4 een goede methode beschreven om een rood sap te meten, waarom dan nog een deel 5 ???
Nou, in dit deel ga ik jullie de makkelijkste methode laten zien om de zuurgraad te meten in een donker sap. Deze methode werkt natuurlijk net zo goed met een licht sap. Deze methode van zuur meten gebruik ik zelf al jaren met groot succes en wil ik jullie dan ook niet onthouden.
Ten onrechte wordt de hier besproken methode vaak papier-chromotography genoemd. Het is echter geen echte papier-chromotography. Een betere naam is de witte-tegel methode. Ook nu geld weer, dat het allemaal erg ingewikkeld klinkt, maar de eenvoud zelf is.
Benodigdheden
Om deze methode te kunnen gebruiken heb je het volgende nodig:
- Een zuur-titratie set zoals in deel 1 beschreven
- Een wit vel A4
Het vel A4 vouw je dubbel en verdeel het in 12 vakken. Boven de vakken zet je de getallen 0 tot en met 11.
Om het jullie makkelijk te maken zie je hier een voorbeeld. Dit kun je ook downloaden door er op te klikken. Print dit formulier een aantal keren uit en stop het in een map, op die manier heb je het altijd bij de hand als je het nodig hebt.
De theorie
De theorie is eigenlijk heel simpel, net als de praktijk.
Het moeilijke van een titratie van een heel donker rood sap is het moment te bepalen waar de kleuromslag plaatsvindt. Door steeds een druppel sap op een witte achtergrond te laten vallen, zul je de kleuren beter te zien krijgen, en is ook de kleuromslag veel makkelijker te bepalen. Waarschijnlijk heeft degene die dit als eerste probeerde een witte tegel als achtergrond gebruikt. Vandaar de naam 'witte-tegel methode'.
De praktijk.
In de praktijk is dit de makkelijkste methode van zuurmeting door middel van titratie. We gaan meteen aan de slag met een paar voorbeelden.
Ik gebruikte voor dit verhaal dezelfde wijnen als ik in deel 4 gebruikte. Alleen paste ik niet de omgekeerde methode toe, maar een gewone titratie. Volg het verhaal gewoon en het wijst zich vanzelf.
Ik begon weer met de rode wijn.
Ik vulde de meetbuis van de titratieset tot de 0 streep.
Daarna haalde ik een klein druppeltje vloeistof uit de meetbuis en liet dat bij het vakje met de 0 op het papier vallen. Je ziet een mooie rode druppel op het papier.
Ik vulde de meetbuis aan met blauwloog (zoals bij een gewone titratie) tot aan de 1-streep. Voorzichtig werden de vloeistoffen gemengd. Als je wil weten waarom je niet moet schudden: lees deel 1. Daar kun je ook lezen hoe een normale titratie gaat.
Daarna haalde ik weer een druppeltje van het mengsel uit de meetbuis en liet dat bij het vakje met de 1 op het papier vallen. Weer vormde zich een rode druppel op het papier.
Ik bleef deze procedure herhalen. Elke keer werd blauwloog toegevoegd totdat het volgende niveau werd bereikt.
Toen het niveau in de meetbuis op 6 stond zag je de verkleuring beginnen.
Toen het niveau op 7 stond was de druppel die ik op het papier liet vallen duidelijk donker. De kleur was zelfs bijna blauw. Dus de omslag lag duidelijk bij 7.
Voor de goede orde heb ik nog een stap verder getitreerd. Maar bij 8 veranderde de kleur niet meer.
Met andere woorden: de kleuromslag vondt plaats bij een zuurgraad van 7 en was duidelijk te zien. Uiteraard kwam deze meting overeen met de 'omgekeerde methode'.
Ook nu zal 1 meting geen overtuigend bewijs leveren. We gaan dus nog een paar voorbeelden nemen.
Test 2: Appel-bramen wijn.
Zoals jullie wellicht nog weten uit deel 4, de omgekeerde methode, had ik een appel-bramenwijn met een hoge zuurgraad tot mijn beschikking. Gewone titratie en de omgekeerde methode lieten zien dat deze wijn een zuurgraad van maar liefst 9 had. Eens kijken wat de witte-tegeltjes methode aangeeft.
Ik begon weer met de meetbuis te vullen tot de 0-streep.
Toen nam ik weer een druppel vloeistof uit de meetbuis en liet die op mijn testvel vallen bij het vakje met de 0 aanduiding. Een mooie rode vlek vormde zich.
De testbuis vulde ik toen aan met blauwloog tot aan de 1-streep. Weer werd de inhoud heel voorzichtig gemengd.
Ik nam weer een druppel uit de meetbuis en liet die op het testvel vallen bij het vakje met de 1. De kleur van de druppel op het papier was nog steeds mooi rood.
Stap voor stap werd het proces herhaald. Elke keer werd blauwloog toegevoegd totdat het volgende niveau werd bereikt.
Toen de meetbuis niveau 8 aangaf zag ik de kleur van de druppel wat donkerder worden.
Bij 9 was de kleuromslag een feit.
Deze methode werkt dus net zo goed als de omgekeerde methode, maar veel eenvoudiger !!!
Dan de ultieme test: een vastgestelde hoeveelheid zuur.
Ook nu ging ik hetzelfde te werk als bij de omgekeerde methode.
Ik begon met nauwkeurig 7 gram wijnsteenzuur af te meten op een precisie weegschaal.
Deze hoeveelheid deed ik in een maatbeker en vulde ik met water aan tot precies 1 liter
Op deze manier had ik een vloeistof met een exakte zuurgraad van 7 !!!
Ook nu geld weer dat je de vorige verhalen maar moet lezen als je wil weten waarom je voor deze meting wijnsteenzuur moet gebruiken en geen appelzuur of citroenzuur.
Ik startte weer de normale titratie door de meetbuis met de zure vloeistof tot de 0-streep te vullen.
Een druppel vloeistof werd uit de meetbuis gehaald en bij het vakje met de 0 op het papier gelegd.
De druppel was natuurlijk helemaal helder.
Ik voegde blauwloog toe tot aan de 1-streep en liet de vloeistoffen voorzichtig mengen.
Daarna haalde ik weer een druppel uit de meetbuis, en legde die in het vakje met de 1 op het papier. Er was nog geen kleuromslag te zien.
De procedure werd weer stap voor stap herhaald.
Toen het niveau in de meetbuis op 6 stond werd er iets kleurverschil zichtbaar.
Bij 7 was de omslag totaal !!!
Ik had 3 metingen verricht waarbij elke meting precies bij de verwachtte zuurgraad uitkwam. Hierdoor kun je wel stellen dat deze methode van zuurmeting betrouwbaar is.
Kanttekening:
Ik hoor de sceptici denken.
Elke keer als je een druppel uit de meetbuis weghaalt zal de hoeveelheid zuur in de buis wat dalen. Dat is natuurlijk waar, maar je moet daarom ook maar een heel kleine druppel weghalen.
Doop de achterkant van een lepel in de meetbuis en het kleine druppeltje dat er aan blijft hangen is voldoende. Je kunt ook een rietje gebruiken dat je even in de meetbuis stopt.
Conclusie:
Met dit laatste deel uit de serie heb ik jullie ook de gemakkelijkste methode van de zuurgraad bepalen met behulp van titratie laten zien. Een methode die geschikt is zowel voor lichte als donkere sappen.
Om het allemaal nog makkelijker te maken kun je het formulier dat ik voor deze methode gebruik downloaden en uitprinten.
Als je deze hele serie hebt gevolgd, kan de zuurgraad bepalen van welke most of sap dan ook niet meer foutgaan.
Verwijzingen in dit verhaal:
- Zuurmeting deel 1: Gewone titratie
- Zuurmeting deel 2: verdunnen van sap
- Zuurmeten deel 3: ontkleuren met actieve kool
- Zuurmeten deel 4: omgekeerde methode
- Formulier voor zuurmeting bij deel 5
Luc Volders
Copyright 2009
Geen deel van deze publicatie mag worden overgenomen
in welke vorm dan ook (web-pagina's, forums of gedrukte tekst)
zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de
auteur.
I know you have had a lot of patience, and that patience is herebye rewarded. Just in time as this is the winemakers season !!!!
This is the fifth and last part about measuring acidity in a juice, must or wine.
The first part (click here to re-read) showed you how to measure acidity with a titration kit. This method is perfectly suitable for clear juices. However the measurement is based on a color change which is harder to notice in a dark juice. Therefore this method is less suitable for dark juices.
The next parts in this series where a quest for the search for an ideal method to measure acidity in a dark juice. I will give here a quick tour.
Part 2 (click here to read) showed that a dark juice could be dilluted to better notice the color change.
Part 3 (click here to read part 3) investigated a method that is described in a magazine and sometimes mentioned on a forum. The method discolors a juice by using active coal. Part 3 definitively showed why this is not a good idea.
Part 4 (click here) demonstrated a method used often by members of forums. It is often called the reverse method. This method works great for measuring acidity in a dark juice, must or wine.
So if part 2 and 4 describe a good method for measuring acidity in a dark juice why even bother with a fifth part.
Well, in this part I am going to demonstrate the easiest method for measuring acidity in a dark juice. This method works equally well for a clear juice. I have used this method for many years myself with great ease and success. Off course I do not want to keep it from you.
Sometimes this method is called (in error) paper chromotography. This is indeed an error as this is not really paper chromotography. A better name is the 'white tile' method. This all sounds complicated however it is not. it is simplicity itself.
What you will need
For using this method you will need the following items:
- An acid titration kit (like descibed in part one)
- A sheet of white paper
Use ordinary printerpaper in the A4 or legal size. Fold it in halve and devide it in 12 squares. Above the squares write down the numbers 0 to 11.
To simplyfy things I have made a sample form for you. You can download it by clicking it. Print this form several times and keep it somewhere safe. This makes sure that you have a form available when you need it most.
The theory
The theory is simple, just like using the method in real life.
The hard part in titrating acidity in a dark juice is to determine when color changes. Now by putting a small drop of the titrated juice on a white background, the color change will be easily noticable.
Real life examples.
In real life this is indeed the most easiest method of measuring acidity. Let's get started right away. I'll show you a few samples.
For this story I used the same wines as I used in part 4. I just did not use the reverse method, but a straight titration. Follow the story here and all will be obvious.
I started with a red wine.
First the measuring tube was filled with the wine till the 0-marker.
Next I took a small drop out of the testing tube and dropped it on the sheet of paper in the square marked 0. As you can see, it made a nice red dot.
The second step was to add blue-indicator (just like with a normal titration) till the 1-marker was reached. The fluids were mixed carefully. Do not shake the testing tube (if you want to know why, read part one)
Again a small drop of the fluid was taken out of the testing tube and dropped on the sheet of paper at the square marked with the figure 1. And again a red drop formed on the paper.
I repeated this procedure a few times adding a bit blue-indicator each time till the next mark was reached.
When the level in the testing tube had risen to 6 a colour change was starting to show.
At the next step when the level had risen to the 7 mark the small dot on the paper was definitely a dark one. The color was almost blue. So the color had changed at 7.
For the record I made an extra step in titration. However at the 8 marker the color did not change anymore.
So the color change happened at an acidity of 7 and could very easily be detected. Off course this measurement gave exactly the same result with a normal titration and with the reverse method.
However one test does not prove anything, so on to the next.
Test 2: Apple-blackberry wine
As you may recall from part 4, the reverse method, I had an apple-blackberry wine with a high acidity. Normal titration and the reverse method showed that this wine had an acidity no less as 9. Let us see what the 'white-tile' method tells us.
As usual I started with filling the test tube with wine to the 0-marker.
I took a drop out off the test tube and dropped it on a new test-sheet at the 0 square. A nice red dot formed.
The next step was to add blue indicator to the test tube until I reached the 1-marker. Again the fluids were mixed carefully.
When mixed a drop was taken out and dropped on the test-sheet in the sqaure marked with a 1. That drop formed again a nice red dot.
Step by step the process was repeated each time adding a bit blue-indicator till the next mark was reached.
When the level in the test-tube had reached the 8-mark the color started to get darker.
At the 9-mark the color change had really happened.
So this indicated that the acidity of my apple-blackberry wine was at 9. Just like the normal titration test and the reverse method had showed. However it was more clearly visible now.
So this method works just as fine as the 'reverse-method' however it is much more easier !!!
The ultimate test: A predefined amount of acid.
The best way to test accuracy of this method is to use a fluid with a known amount of acid.
So I started with weighing 7 gram tartaric acid on a perecision scale.
Next I put this acid in a measuring beaker and filled it exactly to the 1 liter mark. This way I knew I had a fluid with an exact acidity of 7 !!
You need to use tartaric acid for this test. Why you can not use citric or malic acid is discussed in the previous story.
So I started again a normal titration by filling the test tube to the 0 marker with the acid fluid.
Like in the previous tests in this story a drop was taken out of the test tube and placed on a fresh sheet of testing paper at the square marked with a 0. The dot was off course totally clear.
I added blue-indicator till the volume reached the 1-mark and mixed the fluids carefully.
I took a drop out of the testing tube and dropped it on the test sheet at the square marked 1. The dot was clear like the previous one.
So I kep adding blue-indicator step by step and each time examining a drop of the mixture on the test sheet.
When the level reached 6 some color change became visisble.
At 7 the color change was dramatical !!!
So again this method pointed exact to the right amaount of acid.
Now I had done 3 test in which each test exactly pointed to the right amount of acid. So I can safely assure you that this method is accurate.
A note on the side:
I can hear the sceptical thinking.
Each time you take a drop out of the testing tube teh amount of acid in the tube will drop. That is off course true, and that is why you just need to pick a tiny sample.
By dipping the rear end of a spoon in the testing tube you will attach a very small drop to this end and that is just sufficient. You can also use a straw that just has to be dipped in.
Concluding:
This last part in the series showed you the easiest way of measuring acidity by titration. This white tile method is suitable for any kind of juice, must or wine.
To make things even easier you can use the test-form I prepared especially for this. you can download it as a pdf file here. print it out a few times for yuor own convenience.
If you have followed this serie, measuring acidity of any juice can not go wrong.
Links in this story:
- Measuring acidity part 1: Normal titration
- Measuring acidity part 2: The dilluting method
- Measuring acidity part 3: Active coal
- Measuring acidity part 4: Reverse method
- Formulier voor zuurmeting bij deel 5
Luc Volders
Copyright 2009
No part of this publication and pictures may be reproduced
in any form (printed text, web-pages, weblogs or forums)
without written permission of the author.